De laatste tijd is er veel te doen rondom de box 3-heffing van de Nederlandse belastingdienst. In dit artikel leggen we uit wat er met fortfait, forfaitair en forfaitaire vergoeding bedoeld wordt. We blikken terug op het verloop van deze box 3-regeling en bespreken de meest recente ontwikkelingen op dit gebied. Zo weet je waar je aan toe bent als je een vakantiewoning gaat kopen of reeds bezit.

Forfaitair en forfait uitgelegd

Al jaren is er veel gedoe rondom box 3. Veel belastingplichtigen vonden het fortfaitaire karakter namelijk oneerlijk. Voordat we hier verder op in gaan willen we even duidelijk hebben wat er bedoeld wordt met forfait en fortfaitair. Even googelen levert op wikipedia de volgende uitleg op:

“Forfait en forfaitair zijn termen in het Nederlands belastingrecht die worden gebruikt om aan te duiden dat in een bepaald geval niet de werkelijke situatie, maar een veronderstelde situatie de heffingsgrondslag vormt voor belasting.

Men neemt bijvoorbeeld niet de reële kosten en baten die samenhangen met een bepaalde situatie als grondslag voor belastingheffing, maar de kosten en baten die een belastingplichtige wordt geacht te hebben genoten of geleden. In het algemeen wordt daarbij een bepaald standaardpercentage toegepast op de bron die de kosten en baten genereert. Op die manier kan door een fiscale vuistregel relatief eenvoudig de hoogte van een heffingsgrondslag of een belasting worden bepaald”.

Een andere bron zegt: “Een forfaitaire vergoeding is een vooraf (contractueel) vastgelegd bedrag of percentage dat in bepaalde situaties verschuldigd is. Hierbij wordt dan een gefixeerd bedrag gehanteerd in plaats van naar de werkelijke kosten te kijken”.

Nu duidelijk is wat er met fortfait, fortfairtair en fortfaitaire vergoeding bedoeld wordt, gaan we verder in op de stelling: “is het fortfair karakter van box 3 discutabel”.

Forfaitair karakter vermogensrendementsheffing box 3 discutabel

Veel belastingplichtigen vonden het forfaitaire karakter van de box 3-heffing oneerlijk, omdat forfaitaire resultaten/ rendementen niet overeenkwamen met de werkelijk behaalde resultaten op onder andere spaargeld.

Op 24 december 2021 heeft de Hoge Raad de wetgever tot actie aangezet door de huidige box 3-systematiek vanaf het belastingjaar 2017 in strijd te verklaren met het recht op eigendom en het discriminatieverbod.

Naar aanleiding van deze uitspraak heeft het kabinet besloten tot rechts-herstel voor belastingplichtigen in box 3 over de jaren 2017 tot en met 2022. Dit, op basis van een forfaitair rendement én de daadwerkelijke samenstelling van het box 3 vermogen. Deze variant wordt de forfaitaire spaarvariant genoemd.

Rechtsherstel voor belastingplichtigen 2017-2022

Voor de rechtshersteljaren is de belastingdienst uitgegaan van de ‘forfaitaire spaarvariant’. In deze berekening van het box 3-inkomen gaat de belastingdienst niet langer uit van een fictieve verdeling van je spaargeld en beleggingen, maar van de werkelijke verdeling.

Voor de berekening van de in Nederland te betalen belasting wordt iedereen die in Nederland woont, belast voor het gehele wereldinkomen.

Maar voor het gedeelte van het inkomen dat volgens het belastingverdrag aan een ander land is toegekend (bijvoorbeeld een onroerende zaak in Spanje) verleent Nederland aftrek ter voorkoming van dubbele belasting (= aftrek TVVDB).

Bij het bepalen van deze aftrek/ vermindering om dubbele belasting te voorkomen rekende de belastingdienst het heffingsvrije vermogen in de forfaitaire spaarvariant situatie alleen toe aan het binnenlandse deel van je rendementsgrondslag.

Dit pakte fiscaal en financieel gunstig uit voor iedereen die in Nederland woont met een tweede huis in het buitenland. Onder aan de streep was je namelijk niets of nauwelijks Nederlandse box 3 belasting verschuldigd over het tweede huis in het buitenland.

Wijziging door de in 2023 ingevoerde overbruggingswet

Door de in 2023 ingevoerde overbruggingswet is voor de zoveelste keer de heffing in box 3 en de berekening van de aftrek ter voorkoming van dubbele belasting (= aftrek TVVDB) per 1 januari 2023 gewijzigd.

Inmiddels zijn er drie berekeningssystemen:

1)     Aftrek TVVDB volgens het wettelijk systeem van 2017 t/m 2022
2)     Aftrek TVVDB van 2017 t/m 2022 volgens de Wet rechtsherstel box 3
3)     Aftrek TVVDB van 2023 t/m 2025 volgens de Overbruggingswet box 3

Wat is er per 1 januari 2023 veranderd?

Het heffingsvrije vermogen wordt anders toegepast. We schetsen eerst even de situatie vóór 1 januari 2023. Bij het bepalen van de vermindering om dubbele belasting te voorkomen rekende de belastingdienst het heffingsvrije vermogen alleen toe aan het binnenlandse deel van je rendementsgrondslag.

Dit pakte fiscaal en financieel gunstig uit voor de berekening van het bedrag om dubbele belasting van je tweede huis in het buitenland te voorkomen.

Dan de situatie vanaf 1 januari 2023. Vanaf 1 januari 2023 is die toerekening van het heffingsvrije vermogen veranderd. Vanaf bovengenoemde datum rekent de belastingdienst uw heffingsvrije vermogen namelijk evenredig toe aan uw rendement over zowel uw binnenlandse áls buitenlandse vermogensbestanddelen. 

Wat is het resultaat van deze andere toepassing?

Deze 50/50 benadering van het heffingsvrije vermogen resulteert per saldo in een lager bedrag om dubbele belasting voor eigenaren van buitenlands vastgoed te voorkomen. Door deze nieuwe berekeningsmethode gaat u vanaf 2023 meer Nederlandse inkomstenbelasting box 3 over uw tweede huis in het buitenland betalen.

Is deze maatregel in strijd met het Europees recht?

De vraag is of deze  pro rata toerekening van het heffingsvrij vermogen niet in strijd is met het EU-recht. Ook deze zaak zal vroeg of laat weer bij een rechter belanden.

Zolang de Nederlandse belastingdienst met fictieve rendementen over (buitenlandse) beleggingen/ bezittingen blijft werken, zal de aftrek ter voorkoming van dubbele belasting problematisch en discutabel zijn.

Kortom, wordt vervolgd. Meer weten?

Meer informatie over uw tweede huis in het buitenland en de box 3 heffing in Nederland, met verschillende rekenvoorbeelden leest u in het het (PDF) dossier: “Uw tweede huis in het buitenland en de Nederlandse belastingheffing in box 3”. Te bestellen via uitgeverij Guide Lines: